PRZYRODA

Zajęcia z przyrody w klasach IV i Vb - sala 37

Kółko przyrodnicze dla kl. V co drugi tydzień, godz. 13.20- 14.05 oraz dla kl. IV w

każdy czwartek godz. 13.20 - 14.05.

            Wymagania programowe z przyrody na poszczególne oceny w klasie  V

DZIAŁ PROGRAMU:  Podstawowe właściwości i budowa materii

S topień dopuszczający – 2

Uczeń potrafi :

• podać przykłady ruchów ciał,
• podać 1 – 2 przykłady zastosowania zjawisk związanych z działaniem maszyn prostych ,
• podać przykłady zjawisk z działaniem  siły przyciągania ziemskiego ,
• określić właściwości fizyczne wybranych substancji,
• narysować modele pierwiastków i prostych związków chemicznych,
• wskazać przykłady mieszanin spotykanych w życiu codziennym,
• wskazane mieszaniny podzielić na jednorodne i niejednorodne,
• omówić właściwości fizyczne powietrza,
• wskazać sposoby wykorzystania powietrza,
• wymienić sposoby zapobiegania korozji,
• podać 2 sposoby rozdzielenia mieszanin niejednorodnych,
• wymienić czynniki przyspieszające rozpuszczanie,
• przygotować wodny roztwór soli, cukru,

S topień dostateczny –3

Uczeń potrafi:

• nazwać urządzenia w których budowie wykorzystano zasadę działania dzwigni ,
• rozpoznać na rysunkach poznane maszyny proste,
• podać przykłady substancji dobrze i źle przewodzących ciepło,
• wskazać możliwości praktycznego wykorzystania właściwości  przewodnictwa cieplnego,
• podać przykłady potwierdzające istnienie zjawiska rozszerzalności temperaturowej ciał
• odróżnić na rysunkach ,( modelach) pierwiastki od związków chemicznych,
• klasyfikować wskazane substancje na metale i niemetale,
• podać po 2 – 3  właściwości wskazanych substancji,
• wyjaśnić, dlaczego gleba jest przykładem mieszaniny niejednorodnej,
• odróżnić mieszaninę jednorodną od niejednorodnej,
• zaproponować sposób rozdzielenia mieszaniny jednorodnej,
• wyjaśnić, dlaczego powietrze jest przykładem mieszaniny jednorodnej,
• wyjaśnić, dlaczego powietrze jest niezbędne do oddychania i spalania,
• wymienić czynniki przyspieszające korozję,
• podać przykłady procesów życiowych, do których organizm wykorzystuje energię,

Stopień dobry – 4

Uczeń potrafi:

• narysować schemat budowy dźwigni,
• objaśnić zasadę działania bloku i kołowrotu,
• klasyfikować popierając przykładami, oddziaływania występujące w przyrodzie,
• podać przykłady zjawisk świadczących o współdziałaniu występujących w przyrodzie sił,
• podać przykłady substancji, których właściwości zmieniają się wraz ze zmianą stanu skupienia,
• wymienić substancje dobrze i źle przewodzące ciepło,
• porównać przewodnictwo cieplne ciał stałych, cieczy i gazów,
• omówić działanie sił spójności i przylegania,
• wyjaśnić, czym jest gęstość substancji,
• porównać przewodnictwo cieplne ciał stałych, cieczy i gazów,
• omówić działanie sił spójności i przylegania,
• wyjaśnić czym jest gęstość substancji,
• porównać zjawiska parowania i wrzenia,
• klasyfikować podane substancje na proste i złożone,
• omówić zastosowanie wybranych pierwiastków i związków chemicznych,
• porównać mieszaniny ,jednorodną i niejednorodną,
• omówić skład wybranych stopów,
• wymienić sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych,
• wyjaśnić, na czym polega utlenianie w komórkach,
• nazwać składniki roztworu,
• wskazać pozytywne i negatywne znaczenie faktu, ż woda jest rozpuszczalnikiem
• wielu substancji.

Stopień bardzo dobry - 5

Uczeń potrafi:

• określić, od czego zależy przewodnictwo cieplne substancji,
• wyjaśnić, kiedy powstaje menisk wklęsły, a kiedy wypukły,
• uzasadnić związek budowy cząsteczkowej substancji z ich właściwościami,
• porównać wybrane właściwości pierwiastków i związku chemicznego, który z nich powstał,
• wyjaśnić, dlaczego w praktyce częściej używa się stopów niż czystych metali,
• wyjaśnić na czym polega odparowanie,
• omówić, na czym polega proces krystalizacji,
• wyjaśnić ,dlaczego podwyższona temperatura przyspiesza rozpuszczanie,
• udowodnić, że nie wszystkie roztwory wodne są przyjazne dla środowiska.

DZIAŁ PROGRAMU: Krainy Polski i ich roślinność

 I. Polska – nasza Ojczyzna

Stopień dopuszczający – 2

Uczeń potrafi:

• nazwać województwo, powiat, gminę, w której mieszka,
• odczytać z mapy nazwy głównych krain geograficznych,
• rozpoznać najpospolitsze drzewa iglaste i liściaste,
• wskazać na mapie rzeki jeziora,obszary bagienne.

Stopień dostateczny - 3

Uczeń potrafi:

• wymienić państwa graniczące z Polską,
•  nazwać siłę zewnętrzną, która wywarła największy wpływ na rzeźbę terenu Polski,
• wymienić czynniki, od których zależy żyzność gleb,
• wyjaśnić, dlaczego korzystniejsze jest sadzenie lasów mieszanych niż jednogatunkowych,
• odczytać z mapy nazwy kilku obszarów leśnych.

Stopień dobry – 4

Uczeń  potrafi:

• nazwać gminy i województwa sąsiadujące z gminą i województwem w którym mieszka,
• opisać epokę lodowcową,
• wyjaśnić, dlaczego rzeźba powierzchni Polski ma charakter pasowy,
• odczytać z mapy nazwy i wysokości największych wzniesień,
• scharakteryzować poszczególne typy lasów,
• wskazać czynniki,które wpłynęły na zmniejszenie się obszarów leśnych,
• pokazać na mapie dorzecze, dział wód, kanały,
• wymienić typy jezior.

Stopień bardzo dobry - 5

Uczeń potrafi:

• nazwać władze gminy, powiatu,  województwa,
• opisać krajobraz ukształtowany przez lądolód,
• scharakteryzować poszczególne rodzaje lasów i gleb,
• wskazać związek między rodzajem gleby a typem lasu,
• wyjaśnić, dlaczego drzewa iglaste są mniej odporne na zanieczyszczenia niż liściaste,
• opisać bieg Odry i Wisły od źródeł do ujścia,
• scharakteryzować typy jezior występujące w Polsce.

                                            II. Pojezierze Mazurskie – słodkowodne środowisko życia

Stopień dopuszczający – 2

Uczeń potrafi:

• pokazać na mapie Pojezierze Mazurskie,
• odczytać z mapy nazwy kilku jezior,
• wymienić czynniki niezbędne do życia roślin wodnych,
• rozpoznać kilka roślin, które występują w strefie przybrzeżnej.

Stopień dostateczny – 3

Uczeń potrafi:

• wskazać różnice między środowiskiem lądowym a wodnym,
• wskazać 2-3 cechy budowy, które stanowią przystosowania rośliny do życia w wodzie,
• narysować i opisać zasadnicze elementy komórki roślinnej,
• nazwać substancje niezbędne do wytworzenia pokarmu przez rośliny.

Stopień dobry – 4

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować osobliwości przyrodnicze, które można spotkać na Pojezierzu Mazurskim,
• wyjaśnić, dlaczego zachodzi mieszanie się wody w jeziorze,
• scharakteryzować przystosowania roślin do warunków panujących w strefie przybrzeżnej,
• opisać budowę okrzemki,
• omówić przebieg procesu fotosyntezy,
• scharakteryzować rolę wybranych organelli komórkowych.

Stopień bardzo dobry – 5

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić zasadność tworzenia obszarów chronionych na Pojezierzu Mazurskim,
• uzasadnić, że występowanie roślin w jeziorze ma związek z przenikaniem światła,
• wyjaśnić, dlaczego możliwe jest trwanie życia w jeziorze w okresie zimy,
• podać przykłady roślin występujących w poszczególnych strefach jeziora,
• scharakteryzować rolę organelli komórkowych,
• dowieść, że glony są roślinami.

                                             III. Morze Bałtyckie – słonowodne środowisko życia

Stopień dopuszczający – 2

Uczeń potrafi:

• pokazać na mapie: Morze Bałtyckie, ujście Odry, Wisły jezioro przybrzeżne, mierzeję,
• na zdjęciach rozpoznać wybrzeże wysokie i niskie,
• posługując się mapą nazwać państwa leżące nad Bałtykiem,
• posługując się mapą, nazwać największe rzeki wpadające do Morza Bałtyckiego,
• podać po 2 przykłady roli glonów w przyrodzie, medycynie i gospodarce człowieka.

Stopień dostateczny – 3

Uczeń potrafi:

• wymienić charakterystyczne cechy pogody morskiej,
• opisać plechę morszczynu,
• wymienić sposoby bezpłciowego rozmnażania glonów.

Stopień dobry – 4

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować działalność fal na wybrzeżu niskim i wysokim,
• wyjaśnić jak powstaje bryza,porównać północne i południowe wybrzeże Morza Bałtyckiego,
• opisać rozmieszczenie glonów w morzu,
• opisać sposób rozmnażania się poznanych glonów,.

Stopień bardzo dobry – 5

Uczeń potrafi:

• objaśnić rolę prądów morskich w tworzeniu się mierzei, jezior przybrzeżnych, zalewów,
• wyjaśnić powstawanie bryzy dziennej i morskiej,
• scharakteryzować czynniki decydujące o rozmieszczeniu roślinności(np. zasolenie,światło..),
• scharakteryzować sposoby rozmnażania bezpłciowego glonów,
• scharakteryzować rolę glonów w przyrodzie, medycynie i gospodarce człowieka.                 

                                                        IV.Rośliny lądowe

Stopień dopuszczający – 2

Uczeń potrafi:

• wymienić 2-3 przystosowania roślin do życia na lądzie,
• narysować mech płonnik,
• wymienić po 3-4 rośliny należące do nagonasiennych i okrytonasiennych,
• nazwać części rośliny nasiennej,
• objaśnić rolę korzenia, łodygi, liści,
• opisać budowę zewnętrzną liścia,
• nazwać części kwiatu,
• określić warunki niezbędne do kiełkowania nasion,

Stopień dostateczny – 3

Uczeń potrafi:

• nazwać zasadnicze elementy budowy mchu,
• podać rolę mchów w przyrodzie i w gospodarce człowieka(2-3przykłady),
• rozróżnić: systemy korzenne typy łodyg(2 przykłady), liście pojedyncze i złożone, kwiaty i kwiatostany,
• podać przykłady owoców suchych i mięsistych,
• wymienić 2-3 przykłady przystosowań owoców do rozsiewania.

Stopień dobry – 4

Uczeń potrafi:

• uzasadnić konieczność wykształcenia przez rośliny poszczególnych przystosowań,
• opisać budowę liści mchu torfowca
• wskazać różnicę między roślinami nasiennymi a zarodnikowymi,
• rozróżnić szyszki drzew szpilkowych,
• porównać system palowy i wiązkowy,
• opisać budowę zewnętrzną korzenia,
• wymienić rodzaje pędów podziemnych,
• rozpoznać kształty blaszek liściowych,
• rozpoznać typy ulistnienia,
• scharakteryzować rolę poszczególnych elementów kwiatu,
• wyjaśnić, w jaki sposób powstaje owoc,
• scharakteryzować przystosowania owoców do różnych sposobów rozsiewania,
• opisać budowę nasienia.

Stopień bardzo dobry – 5

Uczeń potrafi:

• porównać warunki do rozwoju roślinności w środowisku lądowym i wodnym,
• uzasadnić, dlaczego mchy są najprostszymi roślinami lądowymi,
• wyjaśnić związek budowy liści mchu torfowca ze zdolnością magazynowania wody,
• opisać przystosowania do środowiska występujące w budowie u wybranych grup roślin,
• porównać nago – i okrytonasienne,
• podać przykłady modyfikacji korzeni, łodyg i liści,
• rozpoznać 3-4 typy kwiatostanów,
• opisać poszczególne typy owoców,
• wyjaśnić, na czym polega proces kiełkowania nasion.

                                                                V. Krajobrazy nizin:

Stopień dopuszczający – 2

Uczeń potrafi:

• pokazać na mapie: pas pobrzeży, główne miasta i jeziora pobrzeży,
• pokazać na mapie pas nizin,
• nazwać największe niziny,
• określić zasady zachowania się na terenie parku narodowego,
• odróżnić jadalne gatunki grzybów od trujących,
• rozpoznać skrzypy, widłaki.

Stopień dostateczny – 3

Uczeń potrafi:

• pokaz na mapie położenie najważniejszych miast na nizinach,
• wymienić cechy klimatu Niziny Śląskiej i Niziny Podlaskiej,
• opisać warstwy lasu (nazwać warstwy lasu i podać przykłady organizmów w nich występujących)
• nazwać części ciała paproci.

Stopień dobry – 4

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak powstają wydmy,
• opisać atrakcje turystyczne pobrzeży,
• wskazać na mapie kotliny i wysoczyzny,
• wyjaśnić przyczyny słabego zalesienia Niziny Wielkopolskiej,
• scharakteryzować krajobraz Niziny Podlaskiej,
• wymienić nazwy organizmów chronionych w Białowieskim Parku Narodowym,
• scharakteryzować oddziaływania pomiędzy poszczególnymi warstwami w lesie,
• opisać charakterystyczne cechy grzybów,
• określić pozytywną i negatywną rolę grzybów,
• wymienić cechy budowy, które ułatwiają rozpoznawanie grzybów,
• scharakteryzować rolę skrzypów i widłaków obecnie i w przeszłości.

 Stopień bardzo dobry – 5

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować Woliński Park Narodowy,
• określić bogactwa mineralne i ich miejsca występowania na Nizinie Śląskiej,
• porównać warunki geograficzno – przyrodnicze Niziny Wielkopolskiej i Mazowieckiej,
• wyjaśnić pochodzenie jezior na Polesiu Lubelskim,
• opisać charakterystyczne cechy krajobrazu Puszczy Białowieskiej,
• wyjaśnić, jaką rolę w lesie pełnią mikroorganizmy,
• omówić sposoby rozmnażania się grzybów,
• wyjaśnić nazwę „Rośliny zarodnikowe”,
• scharakteryzować rośliny zarodnikowe.

                                                                  VI. Krajobrazy wyżyn:

Stopień dopuszczający – 2

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie położenie wyżyn,
• odczytać nazwy wyżyn,
• opisać działania człowieka na Wyżynie Śląskiej,.

Stopień dostateczny – 3

Uczeń potrafi;

• odczytać nazwy głównych miast wyżyn,
• podać przykłady osobliwości znajdujących się na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej,
• opisać charakterystyczne cechy krajobrazu Wyżyny Lubelskiej.

Stopień dobry – 4

Uczeń potrafi:

• podać przykłady niszczenia środowiska na Wyżynie Śląskiej,
• opisać, w jaki sposób powstał krajobraz krasowy,
• opisać roślinność Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej,
• wymienić uprawy występujące na Wyżynie Lubelskiej.

Stopień bardzo dobry – 5

Uczeń potrafi:

• podać przykłady świadczące o wpływie zanieczyszczeń środowiska na zdrowie mieszkańców,
• wymienić zastosowanie węgla kamiennego,
• scharakteryzować poszczególne elementy krajobrazu krasowego,
• scharakteryzować gleby Wyżyny Lubelskiej,

                                                      VII. Krajobrazy gór. Porządkowanie świata roślin

Stopień dopuszczający – 2

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie góry,
• odczytać nazwy najwyższych szczytów,
• wymienić cechy przyrody tatrzańskiej,
• wymienić charakterystyczne cechy roślin.

Stopień dostateczny – 3

Uczeń potrafi:

• opisać zajęcia mieszkańców Gór Świętokrzyskich,
• wymienić charakterystyczne cechy krajobrazu Tatr,
• nazwać piętra roślinności w Tatrach,
• omówić znaczenie porostów,
• omówić zasługi Karola Linneusza,
• poprawnie zapisać nazwy gatunkowe.

Stopień dobry – 4

Uczeń potrafi:

• opisać krajobraz Gór Świętokrzyskich Karkonoszy Tatr,
• obliczyć temperaturę na podanych wysokościach,
• scharakteryzować piętra roślinne w Tatrach,
• scharakteryzować porosty,
• scharakteryzować, popierając przykładami, organizmy należące do poznanych podkrólestw.

Stopień bardzo dobry – 5

Uczeń potrafi:

• podać przykłady zjawisk krasowych w Górach Świętokrzyskich,
• scharakteryzować wpływ działalności człowieka na przyrodę w Sudetach,
• opisać, stosując poznaną terminologię krajobraz Tatr,
• opisać przystosowania roślin ułatwiające im życie w surowym klimacie,
• opisać korzyści glonu i grzyba tworzących porost,
• klasyfikować poznane organizmy.

Ocena celująca-6

Uczeń opanował całość programu nauczania uzupełniony o:

• Treści znacznie wykraczające poza program nauczania
• Samodzielne i twórcze rozwijanie własnych uzdolnień
• Propozycje rozwiązań nietypowych